Papa Eftim ve Türk Ortodoks Patrikhanesi…
Türkiye’deki Ortodoks nüfusunu oluşturan belirli milletler olan Rumlar, Ermeniler ve Süryanilerin yanı sıra Türk Ortodoks Patrikhanesi de bulunuyor.
1884 Yozgat doğumlu Papa Eftim ismiyle bilinen Pavlos Karahisaridis, Türk kökenli Ortodoks’tur. 1915’te dini eğitimini tamamlayıp papaz olan Pavlos, I. Dünya Savaşı döneminde Türk milliyetçisi söylemleriyle bağlı olduğu çoğunluğu Rum olan kiliselerde dikkat çekti.
Buna karşılık 1918’de Keskin Metropolit Vekili iken Fener Rum Patrikhanesi’ne karşı Türk Ortodoks Patrikhanesi’ni kurdu ve özellikle Türk Kurtuluş Savaşı döneminde Anadolu’da büyük propaganda söylemleri gerçekleştirdi.
Mondros Ateşkes Antlaşması’nın imzalandığı dönemde İstanbul Rum Patrikhanesi’nin yayımladığı “Canavar, zalim Kemalistlerin zulmünden, biz Hristiyanları kurtarmaya geliniz! Ankara’daki zehirli yuvalarını yıkmak için acele ediniz” ifadesi geçen bildirgeye karşı Papa Eftim, kendisine bağlı cemaati toplayarak Fener Patrikhanesi’ni protesto etmiş ve milli mücadeleye katılma kararı almıştır.
Bu karar, hemen Ankara Hükümeti’ne bildirilmiştir. 72 kilisenin patrik vekili olan Eftim’in bu davranışı, İstanbul Hükümeti tarafından zararlı görüldüğünden derhal tutuklanması emredilmiş, fakat bu emir, Keskin Kaymakamı Avni Bey tarafından yerine getirilmemiştir.
Ayrıca bu dönemde Papa Eftim, Yozgat’ta kapı komşusu olan Çerkez Ethem sayesinde Mustafa Kemal ile tanıştı. 23 Nisan 1920’de Ankara’da Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılış duasını okuyan din adamları arasında Papa Eftim de vardı.
Papa Eftim, Fener Rum Patrikhanesi’nin karşı çalışmalarına karşılık olarak şunları söylemiştir: “Ben Türk dostu Eftim değil, Türkoğlu Türk Eftim’im.Ben, her zaman, her yerde Türk olduğumu beyan ettim. Bir yabancı, Türk dostu olabilir. Fakat benim gibi, halis bir Türk vatandaşının, yabancı bir Türk dostu gibi gösterilmesi, o’nun milliyetinden şüphe edilmesine delalet eder ki, bundan incinmemek, üzülmemek imkânsızdır. Bana Türk demeyip, Türk dostu diyenleri hiçbir surette affedemem.” .
Ayrıca savaş sırasında verdiği desteklerden dolayı İstiklal Madalyasıyla ödüllendirilmiştir. Savaşın ardından Papa Eftim ayinleri yönetmeye devam etmiş ve adını daha sonra Zeki Erenerol olarak değiştirmiştir.
Cemaat mübadeleye tabi tutulmuş, fakat Papa Eftim ile aile fertleri Türk hükûmeti tarafından nüfus mübadelelerinden muaf tutulmuştur. Savaş bittikten sonra Galata’daki Panagia Kilisesi’ne çekilerek dinî görevle meşgul olan Papa Eftim, 1968 yılında gözlerini hayata yumduktan sonra yerine oğlu Turgut Erenerol (Papa II. Eftim) geçti. Günümüzde de Papa Eftim’in soyundan olmak üzere Türk Ortodoks Patrikhanesi varlığını sürdürüyor.
